ROLA RODZICA W KONFLIKTACH RÓWIEŚNICZYCH DZIECKA. |
![]() |
Beata Zielińska-Rocha Psycholog i terapeutka, współprowadzi poradnię Psychoterapia W relacji Temat konfliktów w życiu dziecka pojawiał się już w cyklu Szkoła dla rodziców. Pisaliśmy między innymi o roli rozwiązywania konfliktów w wychowaniu, związanych z nimi zagrożeniach i szansach, a także o konfliktach pomiędzy dzieckiem a nauczycielem. Tym razem skupimy się na sytuacjach konfliktowych pojawiających się pomiędzy uczniami w środowisku szkolnym i roli rodziców w zapobieganiu oraz radzeniu sobie z tego typu sytuacjami. Warto zachęcić rodziców, aby przyjrzeli się uważnie, w jaki sposób reagują na konfliktowe sytuacje między dziećmi, dziećmi a nimi oraz między sobą. Co mogą i powinni zrobić rodzice, kiedy dziecko jest wyśmiewane, obrażane, wykluczane z grupy, popychane czy bite? Jak pomóc dziecku radzić sobie w trudnych dla niego sytuacjach z rówieśnikami? Źródła i rodzaje konfliktów między uczniami Konflikty między dziećmi w szkole są powszechne i właściwie nieuniknione. Dane, które można znaleźć w różnych źródłach, wskazują na to, że ogromna większość dzieci od czasu do czasu znajduje się w konfliktowej sytuacji z rówieśnikiem. Sytuacje te mogą przybierać różne formy − od niegroźnych, krótkotrwałych sporów po niebezpieczne sytuacje związane z użyciem przemocy wobec dziecka, czasem powtarzającej się wielokrotnie, niszcząco wpływającej na rozwój dziecka. Naturalnie istniejące w szkole różnice pomiędzy uczniami, na przykład w osobowości, poziomie wiedzy, inteligencji, umiejętnościach społecznych, statusie materialnym, poglądach, systemie wartości, są pożywką dla pojawiania się mniej lub bardziej zaostrzonych sporów. Konflikty między dziećmi to często pokaz siły czy chęci zdobycia uznania kolegów. Czasem mogą być związane z rywalizacją o stopnie, w innych przypadkach z układami koleżeńskimi, zazdrością o popularność innej osoby lub rywalizacją o chłopaka lub dziewczynę. Niektóre konflikty między uczniami mogą być w niezamierzony sposób wywoływane również przez nauczyciela. Sposób, w jaki traktuje on poszczególnych uczniów, może się przekładać na traktowanie przez kolegów i koleżanki. Niesprawiedliwe w przekonaniu ucznia potraktowanie przez nauczyciela może wzbudzić niechęć do tego, który został oceniony inaczej, łagodniej. Szczególnie dziecko wyróżniane przez nauczyciela może stać się obiektem ataków ze strony klasy. Klasa szkolna to grupa społeczna i jako taka bywa terenem współpracy i/lub rywalizacji. Poszczególni członkowie klasy szkolnej pełnią różnorodne role. Niektórzy są liderami, innym zaś przypada rola kozła ofiarnego, na którym skupiają się negatywne emocje i zachowania pozostałych uczniów. Konflikty mogą przybierać formę sporu pomiędzy dwoma uczniami, pomiędzy jednostką a grupą lub nawet całą klasą czy dwoma rywalizującymi ze sobą grupami. Skutki konfliktów Skutki szkolnych konfliktów mogą przybierać różne formy w zależności od rodzaju, częstotliwości i nasilenia konfliktowej sytuacji. Reakcja dziecka jest również uzależniona od jego osobowości, umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz subiektywnie postrzeganego wsparcia uzyskiwanego od innych rówieśników i dorosłych (nauczycieli, rodziców). Możliwe skutki nierozwiązanych konfliktów to:
Przygotowanie dziecka do radzenia sobie w trudnych sytuacjach Rodzice mają bardzo ograniczony wpływ na to, czy dziecko znajdzie się w sytuacji konfliktu z rówieśnikiem. Mogą jednak przygotować je na takie sytuacje i pomóc mu lepiej, skuteczniej sobie radzić. Zadaniami rodziców są przede wszystkim:
(O tych obszarach pisaliśmy w poprzednich artykułach cyklu Szkoła dla rodziców). Na temat trudnych sytuacji i sposobów ich rozwiązywania warto rozmawiać z dzieckiem przy każdej okazji. Sposobnością do takich rozmów może być wspólna lektura, oglądanie filmu czy analiza konfliktów pojawiających się między rodzeństwem. Dziecko powinno wiedzieć, jak może się bronić, gdy jest atakowane, do kogo może zwrócić się po pomoc, jeśli samo nie jest w stanie poradzić sobie w trudnej sytuacji. Również rodzice sami powinni wzmacniać swoje umiejętności rozwiązywania konfliktów zgodnie z zasadą wygrana – wygrana, umiejętności wypracowywania kompromisu i modelować odpowiednie zachowania. Dziecko obserwuje, jak w trudnych sytuacjach zachowują się ważne dla niego osoby i naśladuje ich zachowania. Podobnie jak w wielu innych sytuacjach w życiu dziecka, tak i w tej powinno ono wiedzieć, że może z rodzicami rozmawiać o tym, co się dzieje, że zostanie wysłuchane, otrzyma wsparcie, nie spotka się z dodatkowymi kpinami czy negatywną oceną. Pamiętajmy, że jako rodzice możemy w razie potrzeby reagować na pojawienie się konfliktów w życiu dziecka tylko wtedy, kiedy o nich wiemy. Niestety, wiele konfliktów pozostaje niejawnych. Mogą one destrukcyjnie wpływać na dzieci, a rodzice nic nie mogą zrobić, ponieważ nie mają świadomości istnienia problemu. Najczęstsze błędy popełniane przez rodziców Kiedy dziecko mówi rodzicom, że stało się coś, co je w jakiś sposób dotknęło, zraniło, niepożądane reakcje rodzica to między innymi:
Co rodzice powinni zrobić, jeśli doszło do konfliktu? Interwencja rodziców w sytuacji konfliktu między dzieckiem a rówieśnikami zależy od:
Warto czasami powstrzymać swoje zapędy i wyłączyć automatycznego pilota, który każe nam wkraczać do akcji, biec do szkoły, dzwonić do rodziców kolegi za każdym razem, gdy naszym zdaniem dziecku dzieje się krzywda. Dziecko będzie stykało się z różnymi problemowymi sytuacjami w relacjach z innymi ludźmi przez całe swoje życie. Nabycie przez nie umiejętności radzenia sobie w tych sytuacjach jest wręcz niezbędne. Metody działania, gdy dziecko ma konflikt z rówieśnikami w szkole Kiedy Twoje dziecko jest agresywne wobec rówieśników… Rodziców powinny zaniepokoić zachowania dziecka świadczące o tym, że stosuje ono agresję werbalną czy fizyczną wobec rówieśników. Na problem agresji wobec rówieśników mogą wskazywać:
W takiej sytuacji konieczna jest wnikliwa analiza zachowań dziecka pod kątem przyczyn, czasu ich trwania i konsekwencji dla dziecka. W pierwszej kolejności rodzice powinni się przyjrzeć zasadom panującym w domu, stylowi komunikacji i rozwiązywania problemów. Może się okazać, ze konieczne są zmiany. Zalecane działania dla rodziców, gdy dziecko ma problem z agresją wobec rówieśników
|